RẦY XANH VÀ RẦY NHẢY TRÊN CÂY SẦU RIÊNG: NHẬN BIẾT, GIAI ĐOẠN GÂY HẠI VÀ CÁCH PHÒNG TRỪ HIỆU QUẢ
1. Rầy xanh và rầy nhảy giống và khác nhau như thế nào?
Điểm giống nhau
Rầy xanh và rầy nhảy đều là côn trùng chích hút nhựa lá, gây suy yếu cây sầu riêng, đặc biệt trong giai đoạn cây ra lá non. Chúng có tốc độ sinh sản nhanh, nếu không kiểm soát kịp thời có thể gây bùng phát, ảnh hưởng đến sinh trưởng và năng suất cây trồng.
Điểm khác nhau
Rầy xanh (Empoasca spp.) có cơ thể nhỏ, màu xanh lá, di chuyển rất nhanh bằng cách nhảy và bay. Chúng chủ yếu sống ở mặt dưới lá non, khi gây hại sẽ khiến lá cong vênh, mép lá bị khô, làm giảm khả năng quang hợp và khiến cây còi cọc.
Ngược lại, rầy nhảy (Amrasca spp.) có kích thước nhỏ hơn, cơ thể màu vàng nhạt hoặc trắng và được bao phủ bởi một lớp phấn sáp. Chúng chủ yếu nhảy hơn là bay và thường tấn công cả lá non và đọt non. Khi rầy nhảy gây hại, lá có xu hướng nhăn nheo, đọt bị rụng sớm, ảnh hưởng đến sự phát triển tán cây.
2. Các giai đoạn gây hại của rầy xanh và rầy nhảy trên cây sầu riêng
Giai đoạn 1: Cây ra đọt non (lá chưa mở hoàn toàn)
Đây là giai đoạn rầy xanh và rầy nhảy hoạt động mạnh nhất. Chúng tập trung chủ yếu vào mặt dưới lá, chích hút nhựa cây khiến lá bị biến dạng, co quắp, ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng. Nếu mật độ cao, cây có thể bị mất sức nghiêm trọng, đọt non dễ bị rụng.
🔹 Thuốc khuyến nghị:
- Acetamiprid (Assail 70WP, Mospilan 20SP – Sumitomo)
- Thiamethoxam (Actara 25WG – Syngenta)
- Imidacloprid (Confidor 200SL – Bayer)
Giai đoạn 2: Lá đã mở hoàn toàn nhưng còn non
Lá cây lúc này vẫn còn mềm, dễ bị rầy tiếp tục gây hại. Rầy chích hút khiến lá mất diệp lục, dần dần chuyển vàng và có thể rụng sớm. Giai đoạn này cần kết hợp cả thuốc lưu dẫn và tiếp xúc để tiêu diệt rầy hiệu quả.
🔹 Thuốc khuyến nghị:
- Carbosulfan (Marshal 200SC – FMC)
- Buprofezin + Imidacloprid (Admire Top 300SC – Bayer)
- Pymetrozine (Chess 50WG – Syngenta)
Giai đoạn 3: Lá trưởng thành
Khi lá đã cứng, rầy ít gây hại hơn nhưng vẫn có thể tồn tại trên cây. Nếu mật độ cao, chúng tiếp tục làm cây suy yếu. Ở giai đoạn này, việc kiểm soát rầy chủ yếu bằng các loại thuốc sinh học hoặc thuốc có tác dụng ức chế sinh trưởng để hạn chế kháng thuốc.
🔹 Thuốc khuyến nghị:
- Azadirachtin (Chiết xuất Neem) (Neem Oil 0.3EC)
- Buprofezin (Applaud 25WP – Nihon Nohyaku)
- Nitenpyram + Pymetrozine (Victory 500WG)
3. Hướng dẫn sử dụng thuốc hiệu quả
✔️ Phun thuốc vào sáng sớm hoặc chiều mát để tăng hiệu quả hấp thu.
✔️ Phun kỹ cả mặt trên và mặt dưới lá, đặc biệt là vùng đọt non.
✔️ Luân phiên các nhóm hoạt chất để hạn chế tình trạng kháng thuốc.
✔️ Kết hợp bón phân hợp lý để giúp cây phát triển khỏe mạnh, tăng sức đề kháng với rầy.
4. Kết luận
Rầy xanh và rầy nhảy là hai đối tượng gây hại quan trọng trên sầu riêng, đặc biệt trong giai đoạn cây ra lá non. Việc áp dụng biện pháp quản lý tổng hợp và sử dụng thuốc hợp lý theo từng giai đoạn không chỉ giúp kiểm soát rầy hiệu quả mà còn bảo vệ cây trồng bền vững, đảm bảo năng suất và chất lượng sầu riêng.
